انواع گیربکس و کاربرد آن در اتوموبیل

گیربکس چیست ؟

گیربکس یکی از اصلی ترین قطعات ماشین است که امکان انتقال نیروی گشتاور موتور به چرخ ها را دارد. به این ترتیب سرعت مورد نظر راننده تنظیم شده و خودرو با این سرعت حرکت خواهد نمود. البته مسائل زیادی مانند نگه داری نامناسب از ماشین منجر به آسیب دیدن این سیستم حیاتی خودرو می شود که عملکرد آن را دچار اختلال خواهد کرد.

گیربکس دستی چیست؟

موتور خودرو با مصرف سوخت، توان تولید نیروی گشتاور مشخصی را در کنار دور موتور تعیین شده دارد. گیربکس وظیفه دارد این نیرو را از موتور دریافت کرده و با تنظیم سرعت دلخواه راننده آن را به چرخ ها منتقل کند. در واقع سیستم جعبه دنده اجازه می دهد خودرو بدون بالا بردن دور موتور با سرعت مشخصی به حرکت درآید. این سیستم دارای دو مدل دستی و اتوماتیک می باشد. در گیربکس های دستی (Manual Transmission) یکسری چرخ دنده با ابعاد و وزن های متفاوت وجود دارد که هر یک از آن ها می تواند سرعت حرکت مشخصی برای ماشین ایجاد کند. به طور مثال برای حرکت در سرعت های پایین از چرخ دنده های سنگین وزن و با دور محیط بزرگ تر استفاده می شود. اما برای حرکت با سرعت های بالا نیاز به چرخ دنده هایی با وزن سبک و ابعاد کوچک خواهیم داشت. البته گیربکس وظایف دیگری نیز دارد که به صورت زیر می باشند:

جلوگیری از سرعت های ناخواسته هنگام حرکت به روی سراشیبی
تنظیم جهت حرکت خودرو به سمت جلو یا عقب
قابلیت درجا کار کردن ماشین بدون حرکت چرخ ها

علائم خرابی گیربکس دستی

در صورت خرابی گیربکس دستی علائمی به وجود می آید که به کمک آن ها می توان وجود نقص در سیستم جعبه دنده را شناسایی نمود. این علائم عبارتند از:

نشت واسکازین در اثر زیاد بودن روغن گیربکس یا آسیب مهر و موم های دریچه آن
شنیدن صداهای نامتعارف از سوی جعبه دنده
افزایش دما در قسمت جعبه دنده خودرو
عدم تعویض راحت دنده ها هنگام حرکت
پریدن دنده در زمان رانندگی از جای خود بدون دلیل خاصی
مشاهده لرزش غیر عادی در دسته دنده

عوامل موثر در خرابی گیربکس دستی

وجود برخی رفتارهای نادرست در رانندگی دلیلی بر سریع تر خراب شدن دنده دستی بوده و منجر به بروز نشانه های ایراد در گیربکس می گردد. به طور مثال رانندگی با دنده نامناسب و یا استفاده مداوم از دنده معکوس می تواند طول عمر چرخ دنده ها را به شدت کاهش دهد. در صورتی که هنگام رانندگی مدام پای خود را روی کلاچ نگه می دارید، باید بدانید که به زودی شاهد خراب شدن جعبه دنده ماشینتان خواهید بود. این کار موجب درگیر شدن بلبرینگ های شفت داخل جعبه دنده با صفحه کلاچ شده و فرسایش آن ها را در پی خواهد داشت.

موارد دیگری مانند بی کیفیت بودن روغن گیربکس، ساییده شدن و فرسایش دسته دنده، کشویی دنده و یا دنده برنجی، خراب شدن بلبرینگ ها، فنر و ساچمه نیز در کاهش طول عمر مفید جعبه دنده و خرابی گیربکس موثر هستند.

گیربکس اتوماتیک چیست؟

گیربکس های اتوماتیک همان طور که از نامشان مشخص است دنده را به صورت خودکار تغییر می دهند. این سیستم ها دیگر نیازی به پدال کلاچ نداشته و رانندگی راحت تری به دنبال خواهند آورد. در این سیستم ها خودرو در زمان درجا کار کردن نیاز به خلاص شدن ندارد. به همین دلیل اندکی مصرف سوخت در این زمان بیشتر از گیربکس های دستی است. البته در حرکت با سرعت های بالا میزان مصرف سوخت به شدت کاهش یافته و مقرون به صرفه خواهد بود.

گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission) از اجزای متعددی نظیر کلاچ گیربکس اتوماتیک، چرخ دنده های خودکار، کامپیوتر مرکزی ماشین (ECU) و مبدل گشتاور تشکیل شده است. این سیستم ها خود دارای مدل های مختلفی نظیر گیربکس AMT، دو کلاچه DCT، سیاره ای AT و CVT می باشند. البته ظاهر و مکانیزم عملکرد در تمام این مدل تقریبا مشابه یک دیگر است. به طوری که تمام آن ها نیروی مکانیکی از موتور دریافت کرده و با کمک مبدل گشتاور به جعبه دنده منتقل می کنند. سپس نیرو شروع به چرخاندن محور وردی جعبه دنده می نماید. به این ترتیب ماشین با سرعت مشخصی به حرکت در می آید.

علائم خرابی گیربکس اتوماتیک

علائم زیادی وجود دارند که می توانند شما را از خرابی گیربکس اتوماتیک مطلع سازند. این علائم عبارتند از:

احساس بویی شبیه به سوختگی روغن در اطراف خودرو
خارج شدن دسته دنده از جای اصلی
وجود لرزش در جعبه دنده
حرکت نکردن ماشین و یا درگیر نشدن گیربکس آن برای حرکت
وجود صداهایی شبیه به ناله، زوزه و یا کوبش در زمان خلاص نمودن ماشین
نشتی روغن از اطراف جعبه دنده و یا کاهش سطح روغن آن
روشن شدن چراغ هشدار موتور خودرو روشن است.

عوامل موثر بر خرابی گیربکس اتوماتیک

مهم ترین عواملی که می توانند منجر به خرابی گیربکس اتوماتیک شوند، تغییر حالت های ناگهانی در آن می باشد. برای درک بهتر این مطلب در ادامه چند مثال بیان خواهیم نمود:

در زمان خلاص بودن ماشین و گذاشتن پا روی پدال گاز، هرگز دسته دنده را روی D به معنای Drive قرار ندهید.
پیش از آن که خودرو به طور کامل متوقف شود، گزینه P به معنای Park را انتخاب نکنید.
هنگامی که ماشین در حال حرکت است، حالت جعبه دنده را میان گزینه های P، R، N و D تغییر ندهید.
در زمان رانندگی در سرازیری ها از حرکت با دنده خلاص اجتناب کنید.
گیربکس اتوماتیک را به صورت دوره ای بررسی نموده و روغن آن را به موقع تعویض کنید.

گیربکس های دستی و اتوماتیک شامل چه مدل هایی هستند؟

سیستم جعبه دنده ماشین خود دارای دو گروه اصلی به نام های گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک می باشد. اما هر یک از این گروه ها نیز دارای مدل های مختلفی هستند که از منظر ساختار عملکردی با یک دیگر تفاوت هایی دارند. در ادامه به معرفی مدل های هر کدام خواهیم پرداخت:

انواع گیربکس دستی :

به طور کلی سه مدل گیربکس دستی در حال حاضر وجود دارد:

گیربکس دارای بوش تعویض دنده: در این مدل گیربکس ها، چرخ دنده های آزاد درون شفت مربوط به خود قفل شدن و برای تعویض دنده از قطعه ای به نام بوش استفاده می شود.

گیربکس دنده کشویی: در این مدل گیربکس چند شفت مختلف به صورت موازی و در کنار هم نصب می شوند. سپس دنده های کشویی کنار یک دیگر به روی شفت قرار گرفته و با هم درگیر می شوند. سپس عمل تعویض دنده صورت می گیرد.

گیربکس دنده برنجی: در این مدل گیربکس دنده های برنجی به صورت مداوم با هم در ارتباط هستند. به همین دلیل پیش از اتصال آن ها به یک دیگر می توان دنده مورد نظر را برای حرکت انتخاب نمود.

انواع گیربکس اتوماتیک

گیربکس های اتوماتیک بر اساس نوع ساختار عملکردی خود بر ۴ مدل شامل AMT، AT، DCT و CVT تقسیم می شود. در ادامه هر یک از این مدل ها را به تفصیل معرفی خواهیم نمود:

گیربکس اتوماتیک AMT: در این مدل سیستم انتقال خودکار اتوماتیک (AMT) همچون ساختار جعبه دنده دستی است. اما برای سوئیچ کردن و عملکرد کلاچ از روش خودکار کمک می گیرد. در گیربکس های AMT پدال کلاچ و دسته دنده واقعی وجود ندارد. ضمن این که محرک هایی بر روی جعبه دنده به جهت باز و بست نمودن کلاچ و تعویض چرح دنده ها بر روی جعبه دنده نصب می شود. جعبه دنده های AMT را می توان به دو صورت دستی یا اتوماتیک به کار گرفت که در روش دستی آن از دکمه های تعبیه شده به روی فرمان به جای دسته دنده استفاده می شود.

گیربکس اتوماتیک AMT از مزایایی مانند مصرف پایین سوخت، زمان تعویض دنده کوتاه، هزینه های تولید کم و نبود اهرم دنده واقعی و پدال کلاچ بهره می برد.

گیربکس اتوماتیک AT: در گیربکس های مدل AT که به سیاره ای مشهور هستند، تعدادی سنسور به روی موتور و جعبه دنده نصب می شود که به کمک آن ها می توان ماژول انتقال فشار و زمان تعویض دنده را کنترل نمود. در این مدل سرعت انتقال میان دنده های مختلف سریع بوده و گیربکس به طور خودکار بر اساس سرعت ماشین، دنده را تنظیم می کند. از جمله مزایای این سیستم می توان به پاسخ سریع انتقال، راحت تر شدن سوئیچ دنده، گشتاور مناسب و فناوری اثبات شده اشاره نمود.

گیربکس اتوماتیک DCT: شاید نام گیربکس های دو کلاچه یا دو محوره DCT را شنیده باشید، که اولین بار توسط آئودی روی کار آمدند. این جعبه دنده ها دارای دو محور با دنده های مختلف هستند. در یکی چرخ دنده های معمولی و در دیگری چرخ دنده های عجیب و غریب و معکوس قرار می گیرد. هنگام رانندگی با این ماشین ها هر دو محور به صورت مداوم آماده فعالیت هستند. از این رو سرعت تعویض دنده در آن بسیار بالاست. از دیگر مزایای این سیستم می توان به بهبود راحتی تعویض دنده و مصرف سوخت پایین اشاره نمود.

گیربکس اتوماتیک CVT: مدل دیگر گیربکس های اتوماتیک، جعبه دنده CVT است. در این سیستم بر خلاف مدل های دستی، هنگام سوئیچ میان دنده های مختلف، نیروی کششی قطع نمی شود. هسته اصلی این جعبه دنده دارای دو مجموعه دیسک مخروطی است که به روی یک کمربند قرار دارند. برای تعویض دنده در این سیستم از تغییر فاصله میان دو دیسک و شعاع کمربندی آن استفاده می شود. در گیربکس CVT دنده به راحتی سوئیچ شده و شتاب آن بسیار خوب است.

بازرگانی تسمه فلاح ارائه دهنده انواع تسمه های ماشینی ، تسمه های صنعتی و کشاورزی ، انواع نوار نقاله ، انواع رولیک و غلطک ، تسمه تایمینگ ، تسمه پروانه ، انواع توری سرند در سایزهای متنوع ، انواع پیچ و مهره و انواع زنجیر در بازار تهران

تلفن تماس: ۰۹۱۲۶۸۸۱۰۱۴ و ۰۲۱۳۳۹۹۱۰۹۶

انواع گیربکس و کاربرد آن در اتوموبیل